Xanh xám hay hồng trắng

Khi nhìn vào hình này và biết có người nhìn thấy hai màu xanh xám, có người nhìn thấy hồng trắng. Tôi bỗng chợt giật mình nghĩ ngợi linh tinh.

Trước giờ, tôi vẫn tin là mình là người có cái nhìn đa chiều, và có thể đặt mình vào vị trí của người khác để suy nghĩ. Nhưng bức hình này đã chứng minh điều ngược lại: Tôi chỉ có thể thấy được góc của tôi thôi.

Người có lục giác: tai mắt mũi lưỡi thân ý, chỉ riêng phần "sắc" trong thị giác mà cái nhìn của người ta có thể khác nhau như vậy. Nếu hai người cảm thụ khác nhau bằng những giác quan khác nữa, thì thế giới quan của họ có thể lệch pha tới chừng nào?

Trong một số trường hợp, ta có thể nhìn đa chiều, có thể thay đổi góc nhìn của mình để thấy một phong cảnh khác, nhưng một số trải nghiệm là hoàn toàn không thể chia sẻ hay thay đổi được: Tôi chỉ có thể chấp nhận là bạn tôi đang thấy một cô gái là cực xinh trong khi trong mắt tôi cổ quá đỗi bình thường. Những cảm giác về các thực thể tưởng tượng như nhà nước, tôn giáo hay tiền bạc cũng vậy, ta nghe và chấp nhận là họ nhìn nhận khác ta, giả bộ hiểu nếu ta đã từng chia sẻ những niềm tin như thế. Tuy nhiên, ta không thể biết chính xác cái nhìn chủ quan của mình có giống với ai đó hay không, bởi vì tất cả cảm giác đó đều nằm trong bộ não. Và ngôn ngữ không thể truyền đạt được toàn bộ nội tâm.

Câu từ chỉ truyền đạt một phần của thực tại, ví dụ khi tôi nói: "Tôi vừa mới đi ăn tiệc về" hay kể một câu chuyện dài dòng để mô tả buổi tiệc tất niên thú vị hôm qua, thì những gì được tái hiện trong tâm trí của người nghe chắc chắn không thể nào giống những gì tôi đã trải qua và cảm nhận được.

Một ví dụ khác: Danh sách màu của wiki cho thấy tiếng Việt có khoảng 63 từ chỉ màu, tiếng anh có khoảng 140 từ. Thực tế thì tôi chỉ có thể phân biệt được khoảng hơn hai mươi màu sắc khác nhau. Tôi cũng biết những người có thị giác tinh tế hơn, nhưng không tưởng tượng ra thế giới của họ, một thế giới "nhiều màu" hơn là như thế nào cả.

Vậy ta phải làm như thế nào để hiểu hơn về con người, hay đơn giản hơn là tôn trọng và chấp nhận sự khác biệt, thưởng thức nó như một phần của thế giới muôn màu. Tôi thích vì ta chia sẻ một vài điểm chung, nhưng tôi càng thích bạn hơn vì những điểm khác nhau nữa.

À, bạn thấy xanh xám hay hồng trắng nhỉ :D

Refs:
https://vi.wikipedia.org/wiki/Danh_s%C3%A1ch_m%C3%A0u